Katekolaminler
Katekolaminler, vücutta hem hormon hem de nörotransmitter görevi gören bir grup organik bileşiktir. Adrenalin, noradrenalin (norepinefrin) ve dopamin en bilinen katekolaminlerdir.
Katekolaminlerin Sentezi ve Metabolizması:
Katekolaminler, amino asit tirozin'den sentezlenirler. Bu süreç, bir dizi enzimatik reaksiyon içerir. Sentez süreci şu şekildedir:
- Tirozin, tirozin hidroksilaz enzimi ile DOPA'ya (dihidroksifenilalanin) dönüştürülür.
- DOPA, DOPA dekarboksilaz enzimi ile dopamin'e dönüştürülür.
- Dopamin, dopamin β-hidroksilaz enzimi ile noradrenalin'e dönüştürülür.
- Noradrenalin, feniletanolamin N-metiltransferaz (PNMT) enzimi ile adrenalin'e dönüştürülür.
Katekolaminler, vücutta monoamin oksidaz (MAO) ve katekol-O-metiltransferaz (COMT) enzimleri tarafından metabolize edilirler.
Katekolaminlerin Fonksiyonları:
Katekolaminler, vücutta çeşitli önemli fonksiyonlara sahiptirler:
- Sinir Sistemi:
- Nörotransmitter olarak sinir hücreleri arasında iletişimi sağlarlar.
- Uyanıklık, dikkat, motivasyon ve ödül sistemlerini etkilerler.
- Motor kontrolü düzenlerler (özellikle dopamin).
- Endokrin Sistem:
- Hormon olarak kan dolaşımına salınarak çeşitli organ ve dokuları etkilerler.
- "Savaş veya kaç" tepkisini tetiklerler (adrenalin ve noradrenalin).
- Kalp atış hızını ve kan basıncını artırırlar.
- Glikojenolizi (glikozun parçalanması) ve lipolizi (yağların parçalanması) teşvik ederler.
Katekolaminlerle İlgili Durumlar:
Katekolamin seviyelerindeki anormallikler çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir:
- Yüksek Katekolamin Seviyeleri:
- Düşük Katekolamin Seviyeleri:
Önemli Katekolaminler: